ҚАЗАҚСТАННЫҢ МҰНАЙ-ГАЗ СЕКТОРЫНДАҒЫ БІРЛЕСКЕН КӘСІПОРЫНДАР: ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПАЙДА, ТЕХНОЛОГИЯ ТРАНСФЕРІ ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ТӘУЕКЕЛДЕРІ
Кілт сөздер:
Қазақстан, мұнай-газ секторы, бірлескен кәсіпорындар, шетелдік инвестициялар, технология трансфері, ұлттық қауіпсіздік, Қытай, тұрақты дамуАңдатпа
Бұл мақалада Қазақстанның мұнай-газ секторындағы бірлескен кәсіпорындардың екі жақты әсері — экономикалық тиімділік пен ұлттық қауіпсіздікке төнетін стратегиялық тәуекелдер қарастырылады. Әсіресе Қытаймен серіктестікте жүзеге асқан
жобалар соңғы 25 жылда 42 млрд АҚШ долларынан астам инвестиция тартуға ықпал етіп, ЖІӨ өсуіне, экспортқа, жұмыс орындарының құрылуына және технологияларды енгізу арқылы саланы жаңғыртуға мүмкіндік берді. Алайда мұндай серіктестіктер шетелге тәуелділік, реттеудегі белгісіздік және стратегиялық ресурстарға бақылаудан айырылу сияқты қауіптерді де арттырады. Зерттеу 10 ғылыми мақаланы құрылымдық критерийлер негізінде талдап, инвестициялық тиімділік, әріптестік модельдері мен қауіптерді жүйелейді. Нәтижелер икемді инвестициялық тетіктердің, соның ішінде өнімді бөлу келісімдерінің, тиімділігін және технологиялық трансфердің маңыздылығын көрсетеді. Сонымен қатар санкциялар, геосаяси өзгерістер және инфрақұрылымға шетелдік бақылау сияқты қауіптер жоғары деңгейлі болып есептеледі. Ұсынылған шешімдер қатарына халықаралық әріптестікті әртараптандыру, ұлттық
бақылауды күшейту және тұрақты даму стратегиясын іске асыру жатады. Білім мен технология алмасуға негізделген серіктестік үлгілері анағұрлым тиімді деп танылды.
