ОРЫС ӘДЕБИ ТІЛІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ: ДИАХРОНДЫҚ ТӘСІЛ
Кілт сөздер:
орыс әдеби тілі, көне орыс кезеңі, көне шіркеу славян тілі, кітаптық славяндық стиль, тілдің кодификациясы, тіл саясаты, жаһандануАңдатпа
Мақалада XI ғасырдағы ежелгі орыс кезеңінен бастап қазіргі заманға
дейінгі орыс әдеби тілінің қалыптасу процесі тарихи тұрғыдан зерттеледі. Тілдің кодификациясы мен стандарттауының негізгі кезеңдері, тілдік нормалардың өзгерістерге бейімделу механизмдері, сондай-ақ тарихи және әлеуметтік жағдайлардың тілге тигізген әсері қарастырылады. Автор көне славян тілінің орыс тілінің қалыптасуына тигізген әсерін талдайды. Ежелгі жазба дәстүрі мен сол дәуірдің әдеби шығармалары орыс тілінің болашақ әдеби нормаларын қалыптастыруға негіз болды. Петр І реформаларының дәуіріне ерекше назар аударылып, сол кезеңде шетелдік терминдер мен сөздерді енгізу арқылы ғылыми,
техникалық және әкімшілік лексиканың дамуы орын алғаны айтылады. XIX-XX ғасырлардағы орыс тілі нормаларының қалыптасуы әдебиетшілердің,
ғалымдардың және қоғам қайраткерлерінің белсенді қатысуымен жүзеге асты. А.С. Пушкиннің қазіргі орыс әдеби тілінің негізін қалаудағы рөлі мен кеңес дәуіріндегі идеологиялық, әлеуметтік процестердің тілдің унификациясы мен стандартталуына тигізген
әсері жан-жақты қарастырылады.
Зерттеу тарихи-сипаттамалық, салыстырмалы-тарихи, құрылымдық-функционалдық
және дедуктивті-аналитикалық әдістерге негізделген. Жаһандану және қазіргі заманғы
үрдістер жағдайында тілдік нормаларды сақтау мәселелері, тіл конструкцияларының
қарапайымдалуы және ағылшын тілінің ықпалы сияқты қауіп-қатерлер атап көрсетіледі.
Мақалада орыс тілінің ұлттық болмысты сақтаудағы және мәдени мұраны жеткізудегі
маңыздылығы атап өтіледі. Бұл зерттеу филологтарға, тіл тарихшыларына, оқытушыларға және орыс тілінің даму механизмдері мен тарихына қызығушылық танытқандарға арналған.
